گفتاری در تکمیل دیوان قوامی رازی و تصحیح قصیدۀ بازیافته‌ای از او

قوامی رازی، شاعر شیعی روزگار سلاجقه، تنها شیعی‌سرای سدۀ ششم است که نسخه‌ای از دیوانش خوشبختانه برجای مانده است. این نسخه در موزۀ بریتانیا نگهداری می‌شود و همان است که اساس تصحیح دیوان شاعر به کوشش سید جلال‌الدین محدّث ارموی در سال 1334 قرار گرفت. نسخۀ مزبور از ابتدا و نیز اواسط، افتادگی‌هایی دارد که نشان می‌دهد بخشی از اشعار قوامی از آن ساقط است. رفته‌رفته با بررسی محتویات سفینه‌های شعری، اشعاری از قوامی یافت شد که اثبات کرد نباید از بازیابی برخی سروده‌های گمشدۀ او ناامید بود. در بررسی پیش ‌رو، وضعیت نسخۀ بریتانیا، انتساب سروده‌های بازیابی‌شده به قوامی رازی، دسته‌بندی قصاید قوامی و نیز عرضۀ متن یک قصیدۀ نونیۀ بازیابی‌شده از او، مدّ نظر بوده است. قصیده‌ای که در این نوشتار عرضه خواهد شد، به سبب اشتمال بر انتقادات تند از مظاهر اجتماعی و سیاسی عصر سلاجقه، در میان سروده‌های برجای‌مانده از شاعر برجستگی دارد و به نظر می‌رسد در همان حوالی عصر زیست او، سانسور و از دیوانش حذف شده است.